Postępowanie rozwodowe w Polsce może być dla wielu osób niezrozumiałe i stresujące. W niniejszym artykule postaramy się opisać podstawowe zagadnienia dotyczące procesu rozwodowego tj. opłaty, niezbędne dokumenty, formę wyroku, kwestie dotyczące alimentów, władzy rodzicielskiej oraz planu rodzicielskiego.

Postępowanie rozwodowe w Polsce rozpoczyna się od złożenia pozwu rozwodowego w sądzie. Pozew musi zawierać niezbędne dokumenty, takie jak odpis skrócony aktu małżeństwa, odpisy skrócone aktu urodzenia dzieci, powołane dowody. Nadto w pozwie należy wskazać żądania pozwu oraz przytoczyć uzasadnienie dla tych żądań.

Opłata sądowa od pozwu wynosi 600 zł. Ponadto w zależności od żądań pozwu oraz powołanych dowodów w sprawie mogą pojawić się kolejne koszty związane z toczącym się postępowaniem. W szczególności należy wymienić tu koszt wywiadu kuratorskiego (zwykle łączny koszt wyniesie poniżej 500 zł), koszty opinii OZSS (wraz z opiniami uzupełniającymi koszt nie powinien przekroczyć 1. 000 – 2. 000 zł) oraz potencjalnie zwrot kosztów i utraconych dochodów świadków o ile zawnioskują o przyznanie takich świadczeń.

Proces może trwać od kilku miesięcy (w wypadku zgodnego pozwu o rozwód bez orzekania o winie) do nawet kilku lat (w przypadku spraw obejmujących orzekanie o winie w rozpadzie pożycia małżonków), w zależności od skomplikowania sprawy, dyspozycyjności stron, liczby dowodów i terminów rozpraw sądowych.

Zazwyczaj sprawa o rozwód kończy się na jednej rozprawie w wypadku braku żądania orzekania o winie. W wypadku spraw wysoce spornych, gdzie dochodzi do walki o wysokość alimentów, władzę rodzicielską nad dziećmi oraz ustalenia winy w rozpadzie pożycia sprawa składa się z wielu rozpraw, na których dochodzi do przeprowadzenia postępowania dowodowego.

Przed pierwszą rozprawą Sąd doręczy pozew drugiej stronie zobowiązując ją do ustosunkowania się do stanowiska wyrażonego w pozwie rozwodowym.

Wyrok rozwodowy orzeka rozwiązanie małżeństwa przez rozwód i może zawierać rozstrzygnięcia dotyczące winy stron. Ponadto jeżeli małżonkowie mają dzieci wyrok będzie zawierał rozstrzygnięcie o władzy rodzicielskiej, kontaktach z dziećmi, alimentach. W wyroku może pojawić się również rozstrzygnięcie o wspólnym mieszkaniu stron oraz dotyczące podziału majątku stron. Te dwa rozstrzygnięcia w wyroku rozwodowym pojawiają się niebywale rzadka. Ponadto, jeżeli zostanie zgłoszony stosowny wniosek, wyrok będzie zawierał rozstrzygnięcie o kosztach procesu.

W przypadku orzekania o winie jednego z małżonków, strona powołująca się na winę drugiej strony musi przedstawić dowody, takie jak zeznania świadków, dokumentacja medyczna czy korespondencja. Ponadto bardzo często w tego typu sprawach powołuje się również ewentualne sprawy karne dotyczące małżonka winnego rozpadu pożycia stron. Stron jako dowód może powołać w zasadzie każde źródło dowodowe wykazujące winę drugiego małżonka. W sprawach rozwodowych Sądu zazwyczaj bardzo liberalnie podchodzą do kwestii dopuszczania dowodów.

Jeśli małżonkowie zdecydują się na odstąpienie od orzekania o winie, nie muszą przedstawiać dowodów dotyczących przyczyn rozpadu małżeństwa.

W przypadku ustalania alimentów dla dzieci lub małżonka, sąd bierze pod uwagę potrzeby uprawnionego i możliwości dłużnika. Dowody potrzebne do uzyskania jak najwyższych alimentów to dokumentacja dochodów i wydatków, świadectwa pracy, umowy o pracę. Bardzo przydatnymi w tym zakresie są również dokumenty wskazujące na atypowe potrzeby uprawnionego lub zobowiązanego do alimentów. W szczególności znaczenie będą mieć tu kwestie związane z podwyższonymi wydatkami ze względu na zdrowie, dodatkowe zainteresowania dzieci, potrzeby edukacyjne itp. Zazwyczaj wraz z pozwem rozwodowym składa się wniosek o zabezpieczenie alimentów na rzecz małoletnich dzieci lub małżonka. Zwykle Sąd wyda postanowienie zabezpieczające po wysłuchaniu stron na rozprawie, aczkolwiek zgodnie z obowiązującymi przepisami może również wydać takie orzeczenie przed pierwszą rozprawą.

Podział majątku małżonków jest możliwy, jeśli występuje wspólnota majątkowa. Zazwyczaj jednak ze względu na skomplikowany charakter kwestii podziału majątku wspólne Sądy Okręgowe oddalą wniosek o dokonanie takiego podziału.

Rozprawy rozwodowe to etap postępowania sądowego, na którym strony przedstawiają swoje argumenty, dowody i świadków w celu wykazania swojego stanowiska w sprawie. Przebieg rozpraw rozwodowych jest następujący:

1. Wyznaczenie terminu rozprawy: Po złożeniu pozwu rozwodowego przez jedno z małżonków sąd wyznacza termin pierwszej rozprawy. Strony otrzymują zawiadomienia o terminie i miejscu rozprawy.
2. Przebieg rozprawy: Rozprawa rozpoczyna się od przedstawienia pozwu przez powoda i ewentualnych zarzutów przez pozwanego. Następnie sąd może przeprowadzić przesłuchanie informacyjne stron (w szczególności w zakresie informacji dotyczących złożonych wniosków o zabezpieczenie)
3. Przesłuchanie świadków: Jeśli strony zgłoszą świadków, sąd przesłucha ich w celu zdobycia dodatkowych informacji na temat sprawy. Świadkowie mogą składać zeznania pod przysięgą i odpowiadają na pytania zadane przez sąd, strony oraz ich pełnomocników.
4. Wezwanie biegłych: W toku postępowania strony mogą żądać, aby Sąd wezwał biegłych w celu złożenia ustnej opinii uzupełniającej i odpowiedzi na pytania stron.
5. Przesłuchanie stron: Po przeprowadzeniu całego postępowania dowodowego Sąd przeprowadzi dowód z przesłuchania stron. Dowód ten jest obligatoryjny. Wbrew jednak powszechnemu przekonaniu, uchylanie się przez jednego z małżonków od stawienia na rozprawie nie sprawi, że postępowanie rozwodowe nie zostanie przeprowadzone. W takiej sytuacji Sąd ograniczy dowód do przesłuchania jednej ze stron/
6. Mowy końcowe: Po przedstawieniu dowodów strony mają możliwość wygłoszenia mowy końcowej, podsumowującej ich argumenty. Następnie sąd zamyka przewód sądowy i wyznacza termin ogłoszenia wyroku lub ogłasza wyrok na tej samej rozprawie.
7. Ogłoszenie wyroku: Sąd ogłasza wyrok, który orzeka rozwiązanie małżeństwa przez rozwód i może zawierać rozstrzygnięcia dotyczące winy stron, władzy rodzicielskiej, kontaktów z dziećmi, alimentów oraz podziału majątku. Wyrok jest uzasadniany ustnie przez sędziego, który wyjaśnia, jakie argumenty i dowody wpłynęły na jego decyzję. Strony otrzymują pisemne uzasadnienie wyroku jedynie jeżeli zgłosiły o to stosowny wniosek.

Od wyroku przysługuje apelacja, której najważniejsze aspekty zostaną omówione w następnym artykule.

Artykuł sporządzony został przez adwokata Mateusza Jankowskie z Kancelarii Adwokackiej we Wrocławiu, które posiada wieloletnią praktykę m. in. w prowadzeniu spraw o odszkodowanie i zadośćuczynienie za wypadek samochodowy.

W razie pytań zapraszam do kontaktu